T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
İSTANBUL / SİLİVRİ - Abdullah Bilgingüllüoğlu Özel Eğitim Meslek Okulu
Dil gelişiminde beklenen aşamalarda gecikmeler olması, konuşmanın, dikkati konuşana çekecek kadar normalden farklılık göstermesi ve iletişimin bozulduğu, koptuğu durumlardır. Konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin çıkarılışında, eklemlenişinde, artikülasyonunda, anlamında bozukluk bulunmasıdır.
Dil ve konuşma güçlüğü nedenleri, Yapısal nedenler ve Sosyal-psikolojik nedenler olarak iki başlık altında incelenebilir.
Konuşma bozukluklarının bazıları; konuşma organlarının yeteri kadar işlevsel olmamasından ve bazı yetersizliklerden kaynaklanır. Örneğin; dudak damak yarıklığı, diş problemleri, dilaltı bağının uzun olması, çene kasları, sinir sistemi zedelenmeleri (CP), görme ve işitme yetersizliği, zihinsel yetersizlik...
Bazen konuşma bozukluklarında, konuşma organları normal gelişimde olduğu halde konuşma görevlerini gereği gibi yapamamaktadırlar. Bunun nedenleri arasında; evde konuşulan dilin niteliğinin bozuk olması, yabancı dil kullanılması, model olacak kişilerin azlığı, uyaran yetersizliği, yanlış öğrenmeler ve alışkanlıklar, aile içi şiddetli çatışmalar, uyum problemleri, içe kapanıklık, ekonomik ve göç sorunları ...
Bireyin dil becerilerinin anlama ve ifade etme yönünden yaşından beklenen seviyede gelişim göstermemesi ile tanımlanır.
Artikülasyon ve Fonolojik Bozuklukları
Bireyin sesleri, heceleri ve sözcükleri normalden dikkat çekici derecede farklı ve anlaşılması zor şekilde konuşmasıyla görülür.
Akıcılık Sorunları (Kekemelik)
Bireyin konuşmasının akıcılık, hız, ritim gibi kısımlarında sorun yaşanan durumdur.
Ses Bozuklukları
Sesin perde, şiddet ya da kalitesinden belli nedenlerden ötürü normalden olumsuz yönde farklılık gösterdiği durumlardır.
Nörolojik kaynaklı, çoğu zaman beyindeki bir hasar sonucu meydana gelen dil ve konuşma bozukluklarıdır.
Genellikle nörolojik bir sebep sonucu ortaya çıkar ve yutma eyleminin değişik aşamalarında görülen güçlüklerle kendisini gösterir.
Nörolojik bir nedenden ötürü konuşma eyleminde rol alan kas gruplarında görülen güçsüzlük, hasar, koordinasyon bozukluğu sonucu konuşmanın olumsuz etkilenmesiyle oluşur.
Dil ve konuşma problemi olan çocuklarda öncelikle bozukluğun türü ve derecesi bir uzman tarafından belirlenmelidir.
Aile ve öğretmen, uzmanla iş birliği içinde olmalıdır. Bozukluğun nedeni belirlenmişse bu neden ortadan kaldırılmalı ya da mümkün olan en az düzeye indirilmelidir.
Neden tıbbi bir sorundan kaynaklanıyorsa tıbbi müdahalenin yapılması sağlanmalıdır. İşitme kaybından kaynaklanan dil ve konuşma bozukluklarında KBB (Kulak Burun Boğaz) uzmanından yardım alınmalı ve işitme cihazı kullanılmalıdır.
Eğitime geçmeden önceki bir diğer önemli nokta ise çocuğun probleminin farkına vardırılmasıdır. Çocuk problemini bilir ve terapiye istekli hale gelirse başarı oranı artacaktır.
Dil ve konuşma bozukluğu olan çocukların bazıları, uzmanların uygun görmesi haline, engelinin türü ve derecesine göre normal çocukların eğitim aldığı kurumlarda eğitimlerine devam edebilirler.
Bazıları konuşma terapisinin yanında normal okullardaki eğitimine de devam edebilirken daha ağır derecede dil ve konuşma problemi olan çocuklar sadece özel eğitim kurumlarında konuşma terapisi ağırlıklı bir eğitim almaktadırlar.
· Çocuğunuzu konuşmaya teşvik edin.
· Çocuğunuzu motive edin.
· Konuşmaya başlamadan önce durup derin nefes almasını söylemeyin.
· Konuşmaya başlamadan önce düşünmesini önermeyin.
· Durup tekrar başlamasını istemeyin.
· Onun yerine cevap vermeyin ya da takıldığı yerleri tamamlamayın.
· Acımak, merhamet göstermek gibi davranışlardan kaçının.
· Endişeli bakmayın.
· Konuşmasındaki problemden dolayı cezalandırma tehdidinde bulunmayın ve suçlamayın.
· Akıcı olmayan konuşmayı kesmesini söylemeyin.
· "Hayır, dur yapamazsın" gibi ifadeleri sık kullanmayın.
· Onun yaşı ve olgunluk düzeyine uygun beklentiler içinde olmaya özen gösterin.
